Trên thế giới việc kết hợp giữa điện mặt trời và nông nghiệp đã mang lại hiệu quả rất lớn về kinh tế và môi trường. Việt Nam có rất nhiều lợi thế để phát triển mô hình này, trong vài năm trở lại đây, nhiều chính sách ưu tiên phát triển năng lượng điện mặt trời, liệu rằng những chính sách đó đã đủ để khơi dậy tiềm năng vốn có?
Sự kết hợp giữa điện mặt trời và nông nghiệp trên thế giới
Những năm 1980, Đức đã bắt đầu phát triển mô hình kết hợp giữa pin mặt trời với sản xuất nông nghiệp ở những trang trại sản xuất hộ gia đình. Sau khủng hoảng dầu mỏ năm 1973, hàng loạt chính sách hỗ trợ năng lượng tái tạo được ban hành, hàng triệu người dân Đức đã lắp đặt hệ thống pin mặt trời.
Sau Đức, việc kết hợp khai thác điện mặt trời kết với với phát triển nông nghiệp cũng được triển khai ở nhiều quốc gia như Nhật Bản, Trung Quốc, Italia, Pháp,…Các dự án kết hợp lớn nhỏ được thực hiện khắp nơi và mở rộng sang cả chăn nuôi, thậm chứ lắp cả trên mặt biển, mặt sông,….Sự kết hợp khai thác 2 tiềm năng trên đã giúp cho các nước ngày càng phát triển về kinh tế và giảm nguy cơ khủng hoảng nguồn năng lượng.
Sự kết hợp giữa nông nghiệp và điện mặt trời tại Việt Nam
Việt nam là nước có nền khí hậu cận nhiệt, tổng bức xạ lớn, cân bằng bức xạ dương quanh năm, tổng số giờ nắng tùy vào địa phương từ 1400-3000giờ/năm, Đây là điều kiện thuận lợi để phát triển điện mặt trời. Mặt khác, nước ta là nước nông nghiệp, diện tích đất nông nghiệp còn rất lớn, xu hướng phát triển trang trại ngày càng gia tăng, bởi vậy việc đưa nguồn năng lượng điện mặt trời vào kết hợp sản xuất là xu hướng tất yếu để thúc đẩy nền kinh tế và giảm dần khủng hoảng nguồn năng lượng đang diễn ra. Trong vài năm trở lại đây, ở một số tỉnh Nam Trung Bộ và Nam Bộ một số cá nhân, doanh nghiệp đã lắp đặt và đi vào sử dụng thành công hệ thống pin năng lượng mặt trời kết hợp sản xuất và chăn nuôi.
Không như điện mặt trời mặt đất chỉ sản xuất và bán điện lên lưới đơn thuần, điện mặt trời kết hợp làm nông nghiệp công nghệ cao sẽ tạo ra lợi ích kép. Lấy ví dụ cụ thể 1 số mô hình đã thực hiện thành công, bình quân 1,2 ha đất, đầu tư 1MWp(khoảng 7000m2) làm nhà kính hoặc mái nhà trang trại để trồng rau, nấm, chăn nuôi,…thì với giá bán điện 1943đ như hiện tại ngoài việc cung cấp điện trực tiếp cho mô hình nông nghiệp, lợi nhuận sản lượng điện mặt trời tạo ra sẽ giúp nhà đầu tư hoàn vốn sau khoảng 6-7 năm.
Công nhân công ty CP Hekinan lắp dự án điện mặt trời trên cánh đồng thanh long ở Đồng Nai
Ngoài các điều kiện thuận lợi về tự nhiên thì khi triển khai các dự án kết hợp pin mặt trời và nông nghiệp tại Việt Nam sẽ có thêm những lợi thế như sau:
- Các nước tiên tiến trên thế giới như Đức, Pháp, Nhật, Trung Quốc,… đã áp dụng thành công cách đây hơn chục năm để lại nhiều kinh nghiệm thiết thực cho Việt Nam.
- Nghị quyết 55 về phát triển năng lượng cũng đặt ra yêu cầu khuyến khích và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế tham gia vào phát triển năng lượng.
- Mô hình kết hợp này phù hợp với tất cả các địa phương có đường dây 22KV đi qua, làm giảm thiếu hụt nguồn điện tại chỗ, tạo thêm việc làm, phát triển nông nghiệp địa phương.
Từ những vấn đề đã đề cập ở trên, muốn phát triển điện mặt trời kết hợp nông nghiệp tại nước ta cần phải xây dựng lộ trình phù hợp, chính sách cụ thể cho từng địa phương. Việc lựa chọn đối tượng giống cây trồng, vật nuôi phù hợp với mô hình cũng là điều kiện tiên quyết đánh giá sự thành công của các dự án.
Mặt khác, để phát triển mô hình này thành thế mạnh của nông nghiệp Việt Nam phải vận động sự ủng hộ của các nhà quản lý, các tổ chức tài chính, nâng cao nhận thức cho người dân, các bên liên quan trong lĩnh vực nông nghiệp và năng lượng. Xác định những rào cản tiềm tàng trong việc quản lý đặc biệt là các quy trình sử dụng đất. Ở cấp quốc gia, cần mở rộng áp dụng giá phù hợp, lâu dài cho mô hình sử dụng kết hợp điện mặt trời trong sản xuất nông nghiệp. Xem xét đề cập mô hình này trong quy hoạch chiến lược quốc gia và các công cụ chính sách như quy hoạch phát triển điện lực quốc gia, chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh.
